Dawno nie było tu tyrad równościowych. Spieszę naprawić ten karygodny błąd! Uprzedzam od razu, że będzie dość osobiście.

W mrokach dziejów (na starym blogu)

Na moim poprzednim blogu sporo było uniesień. Dokładniej, to ja sporo się unosiłam 🙂 Było mi to wtedy potrzebne – zaczynając pracę w zdominowanym przez facetów zawodzie czułam się dość osamotniona. Dużo rzeczy mnie zaskakiwało i nie zawsze potrafiłam w porę reagować. Zdarzyło mi się, przyznaję, ronić łzy w firmowej toalecie. Pierwszy raz po (nie)sławnej przygodzie z quasiprogramistą… Ale to materiał na zupełnie inną historię. W każdym razie, w tamtych czasach blog pełnił dla mnie (między innymi) rolę wentyla bezpieczeństwa.

Dzisiaj (ku słońcu)

Wiele się od tego zmieniło. Po pierwsze, odkryłam, i bardzo mnie to uspokoiło, że nie jestem ani osamotniona, ani wyjątkowa. Programujących kobiet są miliony. Wiele z nich poznałam i wiele mnie inspiruje: Jessica z Abstractivate, dziewczyny z Daj się poznać (trzy spośród siedmiorga zwycięzców to kobiety), moja uzależniona od Coursery przyjaciółka Ewa, Trisha Gee., Ta ostatnia zaskoczyłą mnie kiedyś (na GeeConie) tym, że nie chciała rozmawiać o kobietach w IT. Dopiero niedawno  zrozumiałam, dlaczego, a przynajmniej tak mi się wydaje: bo kobiety nie są ułomkami i nie potrzebują specjalnego traktowania.

Po drugie, trochę wbrew kulturze i wychowaniu, nauczyłam się wreszcie asertywności. W obliczu seksistowskich uwag i nierównego traktowania, reaguję. Uprzejmie i konstruktywnie, ale ze świadomością, że upomniana osoba prawdopodobnie i tak zachowa urazę.  Zazdroszczę osobom, które w takich sytuacjach potrafią rozładować sytuację humorem. To ważny sprzymierzeniec, ale ja po przejściu w tryb obrońcy kobiecej robię się śmiertelnie poważna.

Po trzecie, po paru latach pracy w docenianym i opartym na umiejętnościach zawodzie człowiek nabiera wreszcie pewności siebie.

W związku z tym, w nowym miejscu narzekania prawie na uświadczycie. Nie znaczy to jednak, że wszystko jest w idealnym porządku i że nic nie wyprowadza mnie z równowagi. Kobiet w zawodzie nadal jest za mało (nie twierdzę, że ma być połowa, ale 5%  pewnością nie odwzorowuje rzeczywistego rozkładu predyspozycji) i nie jest to przypadek. Najbardziej martwią mnie   drobne korekty kursu, którym poddawane są kobiety (a jeszcze częściej dziewczynki) utalentowane w dyscyplinach ścisłych. “Chłopcy z reguły lepiej radzą sobie z geometrią”, żart o śwince morskiej (nie cytuję, bo jest durny, a i tak wszyscy go znają), sekcja z zabawkami “dla dziewczynek”… I potencjalna programistka zostaje nauczycielką w klasach 1-3. Z całym szacunkiem dla tych drugich.

Do rzeczy (a stereotypy się obalą, obalą)

Stereotypy to utarte wzorce, którymi posługuje się nasz mózg, by nie przekroczyć dostępnej mocy obliczeniowej. Są potrzebne. Niejednokrotnie ratowały naszym przodkom tyłki oraz pozostałe części ciała. Wobec wystającego zza krzaka pasiastego ogona, nagradzaną przez ewolucję strategią była natychmiastowa ucieczka. Czcigodny przodek nie miał czasu na gdybanie, czy może w danym wypadku nie am do czynienia z krwiożerczym tygrysem, tylko większą wiewiórką, która upaprała w błocie tylną część ciała. Pasiasty ogon = tygrys = ucieczka.

Stereotypy są niezbędne, dlatego nie widzę nic strasznego w tym, że na hasło “informatyk” przed oczami wielu pojawiają się panowie z IT Crowd. To miłe i ważne, kiedy Lego wypuszcza zestawy z kobietami-naukowcami, ale nie będę strofować swojego dziecka, jeśli narysuje szalonego naukowca lub górnika płci zgodnej z rodzajem gramatycznym.

Jest jednak granica i w tym wypadku widzę ją tam, gdzie kolejna napotkana osoba w rozmowie ze mną bez cienia refleksji i poczucia obciachu zakłada, że programista musi mieć żonę.

Jak jest?

W środowisku biznesowym powinno być oczywiste (dla wszystkich: działów HR, menedżerów, organizatorów szkoleń), że stereotyp to jedno, a życie (i korzyść finansowa) to zupełnie inna sprawa. Wygląda na to, że oczywiste to jednak ne jest. Z tej okazji dzisiaj chcę podzielić się  wspomnieniami kilku sytuacji, które ostatnio przyprawiły mnie o ból głowy.

Studium przypadku 1: oferty pracy

Dostaję czase oferty pracy, która wyglądają mniej więcej tak:

“Pani Justyno!

Chcielibyśmy zaproponować Panu…
Jeśli jest Pan zainteresowany…”

Koleżanko, skusiłabyś się na taką ofertę?

Przynajmniej jeden z tych tekstów został wysłany przez rekrutera płci męskiej – pana od HR. Ironia odbiła się od ściany jak groch.

Studium przypadku 2: podatki

Raz na jakiś czas przekraczam próg podatkowy. Ostatnim razem odebrałam maila od działu finansowego, w którym informowano mnie życzliwie, że mogę uniknąć podwyższenia podatku, jeśli rozliczę się z żoną.

No tak. Skoro zarabiam stosunkowo dużo, to pewnie jestem facetem i imię nie ma tu nic do rzeczy. Moja żona pewnie zarabia mniej (hello!), więc razem tego progu nie przekroczymy. Podpisane przez miłą panią z działu finansowego.  Ile wysiłku potrzeba, żeby w szablonie maila wyraz “żona” zamienić na neutralnego “małżonka”?

Studium przypadku 3: blogowanie

Należę do pewnej grupy wsparcia prelegentów i blogerów IT. Ostatnio pojawił się w niej taki oto post:

Jak udaje wam się godzić pasję z obowiązkami wobec żony i rodziny?

Problemów, a może warstw problemów, widzę tu  kilka. Czy w przypadku IT ja sama w ogóle mogę mówić o pasji? Czy ktoś, kto traktuje żonę jak obowiązek, powinien wchodzić w związek małżeński? Ale przede wszystkim: O co, u licha, chodzi z tą żoną? Dlaczego w domyśle żona informatyka ona nie ma pasji? Dlaczego ja, jako bloger i okazjonalny prelegent, jestem wykluczana z dyskusji z racji nieposiadania żony? Dodam jeszcze, że lista członków grupy jest jawna. Łatwo sprawdzić, ile wśród nich kobiet.

Pod rozwagę.

Dlaczego tak, jak jest, jest źle?

Założenie, że doświadczony programista to mężczyzna (najlepiej heteroseksualny i pozostający w uświęconym sformalizowanym monogamicznym związku) jest tyleż szkodliwe, co nieprawdziwe.

Wspólny mianownik jest tu następujący – wszyscy na tym tracą. Traci branża, w której ciągle brakuje pracowników. Tracą kobiety, spychane do gorzej płatnych zawodów. Tracą mężczyźni, skazywani na pracę w kompletnie sztucznym środowisku.

A może byśmy z tym skończyli?

Co zrobić, żeby było lepiej?

Weryfikować poglądy. Sprawdzać płeć odbiorcy maila.

Wierzyć w siebie.

Mam trochę mieszane uczucia odnośnie akcji zachęcających dziewczyny do kodowania. Wiem, że niektórzy odbierają je jako coś niesprawiedliwego, pytając, dlaczego nie ma takich pomocy dla facetów. W przedsięwzięciach tych nie chodzi jednak o parytety ani zajęcia wyrównawcze, tylko o przekonanie pań, że informatyka jest zawodem także dla nich. Zwłaszcza tych pań, którym wcześniej na różnych etapach edukacji uparcie wmawiano, że tak nie jest.

Oto garść pomocnych linków:

• Kobiety do kodu
• Dziewczyny na Politechniki
• Rails Girls
• Geek Girls Carrots
• Code Yourself! And Introduction to Programming – dopiero co rozpoczęty kurs programowania dla początkujących w portalu Coursera.

Pełne rozterek niewiasty zapraszam również do kontaktu ze mną.

Oświadczenie A (o pierwszym świecie)

Owszem, poruszam tu problem pierwszego świata. Jednak to, że gdzieś na świecie ludzie mają nieporównywalnie gorzej od nas, nie powinno nikogo powstrzymywać przed dążeniem do perfekcji.

Oświadczenie B (o dobrych chęciach)

Często, kiedy opowiadam którąś z moich wykluczeniowych przygód,  spotykam się z zapewnieniami, że “oskarżana” przeze mnie osoba nie miała złych intencji. Wiem. Wierzę. Ale to nic, naprawdę nic nie zmienia.

Oświadczenie C (o kobietach, którym się to nie przytrafia)

Są kobiety, które twierdzą, że problemu  nie ma. Spotkałam takich kilka – to zdecydowana mniejszość spośród znanych mi programistek. Jak to możliwe? Moim zdaniem albo mają bardzo grubą skórę (zazdroszczę!), albo wyjątkowo przyjazne środowisko pracy, albo (o zgrozo) zgadzają się na status quo i hipotezę, że po prostu mało kobiet nadaje się do naszej pracy.

PS. (o serialu)

A w ogóle, skoro mowa o kobietach-naukowcach, to uwielbiam serial Orphan Black!!! Dostępny na polskim Netfliksie.

PS2. (o “Daj się poznać”)

Być może nie wynika to jednoznacznie z tego wpisu, ale zajęłam 3. (na prawie 300!) miejsce z konkursie Daj się poznać. Jestem z tego niesamowicie dumna.